Leiden, 12 december 2012—na een lange vakantie deelt Ruchama Hagenaar haar gedachten over Sonja Haas:
Ik heb zojuist de laatste bladzijden gelezen van Knot of Stone. Het boek brengt een ongelooflijke hoeveelheid kennis samen, en is in een rijke taal geschreven. Een ware ontdekkingstocht door de geschiedenis en door de wereld; en ook boven de wereld (zoals in het helderhorend materiaal van Laurence Oliver/El Aurenx). Gezien mijn achtergrond in sociale wetenschappen, ben ik een buitenstaander in de onderwerpen die allemaal aan de orde komen. Van de geschiedenis van Zuid-Afrika en van Portugal weet ik nauwelijks iets af (nu iets meer); de topografie van Afrika heb ik niet paraat; en van de wereldgeschiedenis ben ik veel vergeten. En van Kaapstad en omgeving weet ik helemaal niets. Hier en daar heb ik wat kennis opgefrist met behulp van internet en voor mij onbekende dingen proberen te begrijpen, ook via Google.
Kortom, ik heb het boek als een buitenstaander gelezen en al mijn intellectuele capaciteiten ingezet om de gebeurtenissen, feiten, redeneringen en verbanden te volgen. Ik bewonder zeer het feit dat Nicolaas Vergunst zelf al schrijvende over zo’n ongelofelijke rijkdom aan materiaal en ideeën het overzicht kon vasthouden.
Als ik nu terugkijk heb ik het idee meer dan één boek te hebben gelezen. Eén over de geschiedenis van Zuid-Afrika (en Zuidelijk Afrika), die zich anders zou hebben ontwikkeld als Almeida niet aan Kaap de Goede Hoop was vermoord. Éen over de Kaap als een draaipunt in de tegenstelling tussen oost en west, verleden en toekomst, wijsheid en kennis, esoterie en christendom. En één over de mogelijke rol van reïncarnatie, hier in relatie tot de loop van de wereldgeschiedenis, geopenbaard door helderhorende boodschappen. En dan nog de roman over Jason, Sonja en andere personages die de zoektocht dragen.
Ach, dit is maar een kunstmatige indeling, waarop een heleboel valt af te dingen. Ik kan ook zeggen dat ik een boek over het drama van Almeida; over lokale en wereld-geschiedenis; een boek over esoterie en een spannend avontuur ineen heb gelezen. Voor mij is het maken van een dergelijke splitsing een hulpmiddel om greep op Knot of Stone te krijgen en te houden. (Ik zag kortgeleden pas dat er een samenvatting van de eerste hoofdstukken op de weblog staan.)
Ik vermoed dat de lezersgroep gemengd is. Historici die bekend zijn met de Portugese overzeese expansie (globalisering) en het boek om die reden lezen, maar niet zozeer om de esoterische aspecten. Andersom, mensen die juist geïnteresseerd zijn in de reïncarnatiegedachte in verband met wereldleiders (of grote namen in de geschiedenis), maar minder in de specifieke geschiedenis van Zuid-Afrika en Portugal. Het is interessant om te weten op welke plank boekhandelaren Knot of Stone zetten. Of op twee planken?
Ik vind de helderhorende bijdragen over de ware toedracht en over de rol van reïncarnatie daarin een intrigerende mogelijkheid. Ik heb googelend gezien dat dr. Laurence Oliver echt bestaat en een boek Out of Eden (2001) heeft gepubliceerd. Trouwens, de schrijver zegt in zijn Voorwoord dat hij dr. Oliver zelf heeft ontmoet en dat de boodschappen in Knot of Stone echt zijn. Aan het eind van het boek raak ik wat in verwarring over dr Oliver’s helderwetende uitspraken. Toen Sonja dr Oliver uiteindelijk ontmoette, kreeg hij informatie door over haar eigen vorige levens. Maar, ik heb Sonja steeds beschouwd als een romanpersonage en had niet verwacht dat dr. Oliver ook over haar vorige levens zou kunnen rapporteren? Maar dat is maar een detail.
Ondanks Sonja’s Nederlandse connecties (ze woont ook in Leiden ), zijn de beoogde lezers niet hier maar aan de andere kant van de wereld. Met inbegrip van Portugal, natuurlijk. Het wachten is op een Portugese vertaling. Waarschijnlijk zal dat nog niet meevallen in deze tijd van crisis. Maar wie weet hebben jullie toch al stappen in die richting kunnen zetten.
Ruchama Hagenaar
Thank you, Ruchama, I am deeply grateful to you for your carefully phrased observations and well-considered insights. It’s clear that you were transported by the story (and its intertwined lives) since you provide among the most profound comments yet received. Furthermore, your analysis of the book’s structure, complexity and its multi-dimentionality goes far beyond anything I’d come to expect from a review.
For now, if I may, I’d like to address one single issue, simply to reassure you that your overal grasp of the storyline is complete. Indeed, the only biography that isn’t ‘genuine’ is the one Dr Oliver offers Sonja at the end of Knot of Stone. It is a piece of fiction on my part—an invention or literary device, you could say—used to write Sonja into the history with which she has become so involved. This bio is an exception, and I find your recognition of its inclusion here most astute. Furthermore, it is partially based on my own karmic history as retold by Dr Oliver, but that’s for a long discussion over a deep glass of wine. For now, here’s my favourite quote from that message: “You are the same soul as Sunaj Sonqua, the beloved wife of Janus van den Kaap, who witnessed the arrival of early Dutch settlers below Tafelberg. Plucked from your unspoilt mountain paradise, you were both sentenced to the rocky isle in the bay, as a purgatory until your death in chains. Previously, also in the age of Pisces, Janus and you were young siblings when the Portuguese stepped ashore at the Taboa do Cabo. Janus was simply known as Ja’Nu and, together, you witnessed the execution of Francisco d’Almeida. On that day you were playing in the dunes not far from where the soldiers had drawn their water. This trauma would repeat itself in your present life, but on the other side of the mountain.”
Click here to return to the English book review page.
Nicolaas Vergunst
